DTP — jak dobrze przygotować projekt do druku?

Czy podczas tworzenia projektu zdarza Ci się zapomnieć o jego przeznaczeniu? Nie zmieniasz ustawień, tylko otwierasz nowy plik i zaczynasz tworzyć? To duży błąd, bo już na tym etapie warto ustalić, czy będzie to publikacja reklamowa do wyświetlania na ekranie, a może publikacja naukowa stworzona do druku (DTP)? Ta decyzja determinuje niezwykle ważne wytyczne, których należy się trzymać, aby zagwarantować najwyższą jakość druku, czy eksportu pliku.

W tym miejscu wkracza DTP (Desktop Publishing). Przy tworzeniu publikacji drukowanych, jest to termin, który obowiązkowo trzeba znać!

Z tego artykułu dowiesz się, o jakich kwestiach musi pamiętać grafik DTP przy przygotowaniu publikacji do druku. Jak działać z typografią, jakie ustawienia koloru są obowiązkowe, czym są spady i dlaczego format PDF jest jednym z tych najbardziej pożądanych.

Przygotowanie projektu do druku i nie tylko – czym jest Desktop Publishing?

DTP (desktop publishing) to dosłownie publikowanie zza biurka. Jest to proces komputerowego przygotowania publikacji do druku. W dzisiejszych czasach jest to również tworzenie interaktywnych projektów do wyświetlania na ekranie (jak np. e-book’i). Jego odpowiednie wykorzystanie gwarantuje wysoką jakość pliku.

Co składa się na zaawansowane tworzenie dokumentów?

· Publikacje drukowane: broszury, ulotki, reklamy, plakaty, wizytówki,

· Publikacje wielostronicowe: katalogi, instrukcje, książki,

· Przygotowanie plików wielkoformatowych: billboardy, wystawy sklepowe,

· Konwersja plików drukarskich: do sieci oraz na urządzenia mobilne,

· Publikacje elektroniczne: e-booki, strony www.

W przypadku tworzenia publikacji informacyjnych, magazynów, książek chodzi o to, by przygotować projekt w najwyższej jakości druku. Praca grafika DTP sprowadza się do realizacji następujących kroków: projektowanie układu, skład tekstu, tworzenie pliku produkcyjnego, korekta, poprawny eksport.

A teraz pora zagłębić się w sam proces DTP (Desktop Publishing).

Przygotowanie projektu – jak wygląda proces DTP?

Myśląc o etapach projektowania, nieważne czy mowa o tworzeniu drobnych grafik, czy zaawansowanych elementów graficznych realizacji, proces wygląda podobnie:

· Projektowanie,

· Obróbka cyfrowa (DTP),

· Publikacja.

Warto już na tym etapie odróżnić od siebie dwa terminy: Graphic Design i DTP, ponieważ nie są on tożsame.

Projektowanie i tworzenie elementów graficznych to proces twórczy, kreatywny. Natomiast DTP (Desktop Publishing) to proces bardziej techniczny, rzemieślniczy, który jest ograniczony wieloma wytycznymi. Te dwie dziedziny oczywiście się przenikają. W grafice warto znać oba procesy. Wtedy doprowadzisz np. tworzenie plakatu czy albumu od początku do końca. Dogadasz się z drukarnią i opublikujesz materiały bez błędów i tak, jak życzy sobie tego klient.

Planowanie projektu najwyższej jakości – jak działać?

1️⃣ Materiały źródłowe i typ publikacji

Na początku należy określić, czy mamy do czynienia z publikacją wielostronicową – np. książką, katalogiem, czasopismem – czy może z prostszą broszurą informacyjną lub reklamową. Publikacje wielostronicowe wymagają większego planowania: stron publikacji, składu publikacji, stron wzorcowych, czy numeracji. Uwzględnij, czy jest to druk offsetowy (stosowany przy dużych nakładach) czy może cyfrowy (stosowany przy mniejszych ilościach).

Warto również wspomnieć o impozycji. To precyzyjne rozmieszczenie stron druku na arkuszu papieru, aby wykorzystać, jak najwięcej miejsca przy publikacjach szytych oraz otrzymać pożądany układ stron.

Potrzebny jest również solidny fundament, czyli wszystkie potrzebne materiały. Zanim otworzysz Adobe InDesign, Scribus, Adobe Acrobat, czy Affinity Publisher, zbierz kompletne teksty (najlepiej w .docx lub .txt, bez zbędnego formatowania).

Następnie, czas na przygotowanie elementów graficznych: zdjęć i grafik w wysokiej rozdzielczości, czy logotypów w wersji wektorowej (AI, EPS lub SVG). To drobiazgi, ale dzięki temu unikniesz sytuacji, w której w połowie pracy okazuje się, że brakuje jakiegoś obrazu do realizacji.

2️⃣ Wybór formatu, marginesów, spadów

Kiedy masz już wszystkie materiały, ustal format stron publikacji. Od tego zależy praktycznie wszystko: układ, marginesy, rozdzielczość, sposób przygotowania pliku. Ulotka, katalog, plakat czy publikacja cyfrowa mają zupełnie inne wymagania. Dla druku najczęściej stosuje się formaty A4, A5, B2 (w centymetrach bądź milimetrach). Natomiast dla ekranów — formaty poziome lub panoramiczne w formie proporcji ekranu, np. 16:9, 4:3.

Każdy projekt do druku musi uwzględniać spady. Jest to obszar, który wychodzi poza krawędź ostatecznej publikacji. Dzięki niemu mamy gwarancję, że elementy, które wychodzą za kadr, będą dochodziły idealnie do krawędzi arkusza, po jego przycięciu do docelowego formatu.

Kolejna rzecz to marginesy wewnętrzne i zewnętrzne. Jeśli tworzysz drukowaną publikację wielostronicową (np. katalog), zostaw nieco szerszy margines od środka — wtedy tekst nie powinien „uciekać” w oprawę, w stronę szycia/klejenia. Z kolei przy realizacjach elektronicznych (jak np. e-book’ach), marginesy mogą pozostać takie same z każdej strony.

Warto również zbudować prostą siatkę projektu, ramki i wykorzystać strony wzorcowe, czy style akapitowe. Pozwala to na bezproblemowy przebieg produkcji, zachowanie porządku typograficznego, czy spójnego wyglądu stron publikacji.

3️⃣ Kolorystyka – tryb CMYK czy RGB?

Użycie kolorów w projekcie to jedna z najważniejszych kwestii.

Do druku zawsze wybieraj przestrzeń CMYK, bo drukarki i maszyny offsetowe używają czterech farb: Cyan, Magenta, Yellow i Black. Jeśli zostawisz kolory w RGB, wydruk może wyjść w zupełnie innych odcieniach.

Natomiast jeśli mowa o publikacji elektronicznej — np. PDF online, prezentacji czy e-booku — trzymaj się przestrzeni RGB, ponieważ monitory, ekrany działają właśnie w tym trybie. Wykorzystanie kolorów będzie bardziej żywe, a plik mniejszy.

Warto wspomnieć także o systemie Pantone – to ustandaryzowany sposób identyfikacji barw, który zapewnia pełną spójność barw niezależnie od medium czy technologii druku. Dzięki kolorom Pantone można uzyskać idealne odwzorowanie kolorów 1:1.

To tutaj możemy również otrzymać odcienie niemożliwe do uzyskania w standardowym druku CMYK, takie jak złoto, srebro czy mocno nasycone barwy. Swoją drogą warto również wspomnieć o zaawansowanych technikach tworzenia, jakimi są uszlachetnienia.

4️⃣ Uszlachetnienia

Uszlachetnienia druku to procesy, które podnoszą estetykę i trwałość wydruków. Dzięki nim praca może nabrać elegancji, połysku lub wyczuwalnej faktury. Najczęściej stosuje się je w publikacjach reklamowych, wizytówkach, opakowaniach czy produktach premium.

Do najpopularniejszych technik należą lakierowanie wybiórcze UV, foliowanie (matowe, błyszczące lub soft touch), tłoczenie, czy hot-stamping. Warto pamiętać, że przy doborze uszlachetnień szczególne znaczenie ma również użycie kolorów dodatkowych, zwłaszcza gdy planujemy zastosowanie kolorów Pantone. Dzięki nim można uzyskać precyzyjne barwy, których nie da się wiernie odwzorować w standardowej palecie CMYK.

5️⃣ Różnorodne elementy graficzne: grafiki i zdjęcia

Jeśli chodzi o wykorzystanie zdjęć, elementów grafiki wektorowej, czy tworzenie złożonych ilustracji w projekcie… Złota zasada brzmi: 300 PPI dla druku, 72 PPI dla ekranów.

Do druku wielkoformatowego (banery, billboardy) możesz spokojnie zejść od 72 do 150 PPI, gdyż takie publikacje reklamowe oglądamy z daleka i oko ludzkie nie wychwyci różnicy. Jednak przed przystąpieniem do takiej wielkoformatowej realizacji — dopytaj się klienta, drukarni o szczegóły techniczne, aby zadbać o perfekcyjne tworzenie reklamy i jej finalny druk.

5️⃣ Skład tekstu i czytelność

W przygotowaniu plików produkcyjnych, skład publikacji to nie tylko układanie tekstów i zdjęć. To tworzenie wizualnej hierarchii, dzięki której odbiorca z łatwością odnajduje najważniejsze informacje.

Na co warto zwrócić uwagę? Zadbaj o odpowiedni kontrast między tłem a tekstem. To jest podstawa dobrej czytelności.

Co jeszcze? Nie używaj zbyt małego fontu. 8/9 pt to absolutne minimum w druku. Z kolei w projektach ekranowych 12 pt to minimalna wielkość.

Pamiętaj również, że wszystko zależy od budowy danej typografii — czasem ten sam stopień pisma będzie miał zupełnie inny efekt przy różnych fontach:

Dodatkowo podczas formatowania tekstów trzymaj się jednego lub dwóch krojów pisma w całym projekcie.

W przypadku publikacji informacyjnych, jak katalogi czy magazyny pamiętaj o grzbiecie i samej oprawie — zostaw więcej miejsca w środku, by tekst nie zbliżał się do zagięcia. W publikacjach elektronicznych masz większą swobodę, ale również tu warto zachować marginesy, żeby projekt nie był „ściśnięty”.

6️⃣ Kontrola przed eksportem – tzw. preflight

Zanim zapiszesz plik, koniecznie przeprowadź kontrolę techniczną, aby wprowadzić ewentualne drobne korekty plików.

· Zaawansowane ustawienia koloru: sprawdź, czy dokument ma odpowiedni profil kolorów (CMYK lub RGB),

· Wykorzystanie tekstów: sprawdź, czy wszystkie fonty są osadzone lub zamienione na krzywe,

· Tworzenie elementów graficznych: upewnij się, że fotografie i obrazki nie mają zbyt małej rozdzielczości,

· Zaawansowane tworzenie dokumentów: zobacz, czy spady są włączone/wyłączone.

Warto również wyeksportować próbny PDF i obejrzeć go na różnych urządzeniach. Czasem drobny błąd w układzie lub kolorze widać dopiero w gotowym pliku.

7️⃣ Eksport pliku: druk vs ekran

Jeśli plik idzie do druku, eksportuj go jako plik produkcyjny PDF/X-1a lub PDF/X-4, w przestrzeni CMYK, z rozdzielczością 300 dpi i spadami.

Nie zapomnij o dołączeniu profilu ICC. Ten standard PDF zapewnia, że drukarnia zobaczy dokładnie to, co Ty widzisz na ekranie, bez ryzyka zmiany barw czy utraty fontów.

W publikacjach w formie elektronicznej (np. PDF online, e-book, prezentacja) możesz pozostać przy RGB i niższej rozdzielczości (72 PPI). Warto również tworzyć interaktywne projekty, dodając elementy, takie jak hiperłącza, zakładki czy spis treści. Tworzenie takich dodatkowych funkcji podnosi komfort użytkownika i nadaje plikowi nowoczesny charakter.

8️⃣ Archiwizacja i kopie zapasowe

Po zakończeniu pracy, jako grafik DTP, nie zapomnij o archiwizacji. Zapisz wersję źródłową projektu (pliki programu, folder z użytymi grafikami i fontami) oraz wersję końcową (PDF do druku/PDF online). Warto mieć również kopię zapasową na dysku zewnętrznym lub w chmurze — czasem projekty mogą wrócić po wielu miesiącach, a nawet latach. Korekty plików klienta zdarzają się często, dlatego warto być przygotowanym i na takie ewentualności.

9️⃣ Ostateczna kontrola jakości

Przygotowanie plików wysyłanych do klienta zakończ ostatnim sprawdzeniem, czy wszystko gra. Obejrzyj gotowy plik produkcyjny PDF na różnych urządzeniach. Jeśli jest to projekt do druku — zamów próbkę (proof). To najlepszy sposób, by sprawdzić, jak wykorzystanie elementów takich, jak kolory i inne detale wyglądają w rzeczywistości. Nawet najlepsze przygotowanie projektu może skutkować innym wyglądem na ekranie i w druku.

Druk i publikacje – który program DTP wybrać? Czy warto iść na kurs DTP?

Najczęściej w studiach DTP wykorzystuje się profesjonalne narzędzia. Aby przygotować plik produkcyjny PDF, używa się: Adobe InDesign (najczęściej), Adobe Acrobat, QuarkXPress, FrameMaker, LaTeX. Natomiast jeśli poszukujesz darmowego oprogramowania, zajrzyj do Scribus lub Affinity.

Co więcej, przygotowanie elementów graficznych może wymagać użycia dodatkowego oprogramowania jak np.: Adobe Illustrator, Adobe Photoshop czy Corel Draw. Kluczowe jest, by w programie DTP ustawić właściwe parametry: spady, marginesy, typografię, strony wzorcowe, wykorzystanie stylów akapitowych, czy stylów obiektowych.

Masę wiedzy o przygotowywaniu pliku podczas tworzenia projektów, znajdziesz w Internecie. Na YouTube czy blogach (takich, jak mój :)). Ale jeśli czujesz, że potrzebujesz bardziej uporządkowanej wiedzy, warto rozejrzeć się za kursami z DTP. Polecam Ci również mój Kurs Projektowania Graficznego, w którym na finalizację projektu do druku oraz do Internetu poświęciłam cały moduł.

Tworzenie zaawansowanych elementów w publikacjach elektronicznych i w papierze – podsumowanie

DTP (Desktop Publishing) to nie tylko techniczna część projektowania. To tworzenie złożonych elementów projektu, umiejętność łączenia estetyki z precyzją, tak by każda publikacja — niezależnie od formatu, nakładu czy medium — wyglądała profesjonalnie i spójnie.

Z pozoru drobne rzeczy, takie jak profil kolorów czy marginesy, potrafią zadecydować o tym, czy projekt będzie wyglądał jak z drukarni premium, czy jak domowy wydruk.

Jeśli chcesz jeszcze bardziej zgłębić się w tajniki druku, zapraszam Cię do kolejnego artykułu. Jest to wywiad z Krystianem Postojem – ekspertem z wieloletnim doświadczeniem w branży poligraficznej. A jeśli masz chrapkę na jeszcze większą dawkę wiedzy prosto z drukarni, koniecznie odsłuchaj naszą rozmowę na YouTube.